Худи истилоҳи остеохондроз аз ду калима гирифта шудааст: osteo - устухон ва chondrue - пайҳо. Оддӣ карда гӯем, ин устухоншавии пайҳост. Гарчанде ин тафсир аслан нодуруст аст. Баъзеҳо дар гумроҳии худ боз ҳам зиёдтар мераванд ва боварӣ доранд, ки остеохондроз дар буғумҳо рехтани намакҳо мебошад. Гузашта аз ин, ин намаки ошӣ аст, ки гӯё барои ғизо ба миқдори зиёд истеъмол мешавад.
Патогенез
Дар асл, ҳама чиз каме дигар мешавад. Ва сахттар. Ва намаки ош, агар дар пайдоиши остеохондроз ягон нақш дошта бошад, хеле ғайримустақим аст. Остеохондроз ба таназзул ва таназзули пайҳози буғум асос ёфтааст. Ин як бемории мустақил нест, балки як раванди патологӣ аст, ки онро тақрибан дар ҳама ҷое, ки бофтаи пайҳозӣ мавҷуд аст, қайд кардан мумкин аст.
Бо вуҷуди ин, остеохондроз дар ҳолати аз ҳад зиёд ба сутунмӯҳра таъсир мерасонад. Барои чӣ ин? Гап дар сари он аст, ки дар байни сутунмӯҳраҳо як навъ тахтачаҳо - дискҳои байни сутунмӯҳраҳо мавҷуданд. Нақши физиологии ин дискҳо аз болишт ва муҳофизат кардани баданҳои сутунмӯҳра аз фарсудашавии бармаҳал аз фишори механикӣ иборат аст. Диск аз як ядрои моеъи дохилӣ иборат аст, ки дар иҳотаи фибрози ҳалқа ва лавҳаи болоӣ ва поёнӣ иборат аст.
Диск ба фишори бузурги механикӣ дучор мешавад, ки боиси осеби доимии сохторҳои он дар сатҳи ҳуҷайра мегардад. Дар одамон, ин равандҳо хеле равшананд - ин пардохти мо барои рафтори рост аст. Барои он ки диск пурра «тоза» нашавад, он бояд пайваста аз нав барқарор шавад, яъне худашро аз нав барқарор кунад. Маҳз тавозуни равандҳои вайроншавӣ-барқароркунӣ сохтори муқаррарии диски байни сутунмӯҳраҳоро муайян мекунад. Ҷузъиёти дигари ҷолиб он аст, ки бо хун ва маводи ғизоӣ ба дискҳои байни сутунмӯҳраҳо на тавассути рагҳои хунгузар, ки дар кӯдакӣ зиёд шудаанд, балки паҳншуда аз бофтаи устухони бадани сутунмӯҳраҳо ба амал меоянд. Боз, музд барои қобилияти ҳаракат дар ду пой, на чаҳор пой.
Аз ин сабаб, дискҳои байни сутунмӯҳраҳо аз ҷиҳати анатомӣ ва физиологӣ ба осонӣ осеб мебинанд. Ҳар як раванди манфии бадан боиси номутавозунии тавозуни вайроншавӣ-барқароршавӣ ва инкишофи дистрофия ва таназзули дискҳо мегардад. Диски аз ҷиҳати сохтор вайроншуда дигар ба фишори механикии дуруст тоб оварда наметавонад. Дар зери фишори аз ҳад зиёди сутунмӯҳраҳои болоӣ, дискҳо ба самтҳои гуногун, одатан ба паҳлӯҳо ва ақиб ҷойгир мешаванд. Ин раванд герниатсияи диск номида мешавад.
Бофтаи устухони сутунмӯҳраҳо, ки қабати пайҳони худро гум кардааст, инчунин ба фарсудашавии механикӣ дучор мешавад. Дар натиҷаи осеби доимӣ дар сатҳи канори пеши бадани сутунмӯҳраҳо, устухонҳои патологӣ - остеофитҳо ба вуҷуд меоянд. Спондилоз инкишоф меёбад. Аз сабаби таназзул ва ҷойгузинии диск фосилаҳои байни сутунмӯҳраҳо кам мешаванд, канали сутунмӯҳра танг мешавад ва решаҳои асабҳои сутунмӯҳра дар сӯрохиҳои ба истилоҳ фораминалӣ вайрон мешаванд.
Сабабҳо
Сабабҳо ё омилҳои этиологии остеохондроз гуногунанд. Онҳо метавонанд ҳам маҳаллӣ бошанд, яъне аз сабаби патологияи худи сутунмӯҳра ва ихтилоли умумӣ дар сатҳи организм. Ҳар гуна патологияе, ки боиси вайрон шудани сохтори сутунмӯҳра ё ихтилоли мубодилаи моддаҳо мегардад, метавонад ҳамчун сабаби остеохондроз ҳисобида шавад. Дар робита ба ин, инҳоянд:
- Тағирот дар конфигуратсияи сутунмӯҳра (сколиоз, лордози патологӣ ё кифоз).
- Дигар нуқсонҳои системаи мушакҳо пойҳои ҳамвор, камарбанди танги китф, аномалияҳои сохтори коси мебошанд.
- Ҷароҳати сутунмӯҳра.
- Иммунитети заиф.
- Ихтилоли мубодилаи моддаҳо - остеопороз, фарбеҳӣ, диабети қанд, бемориҳои сипаршакл.
- Бемориҳои системаи дилу рагҳо - атеросклероз, гипертония.
- Ихтилоли ҳозима, ки боиси азхудкунии нокифояи маводи ғизоӣ аз рӯдаи меъда мегардад.
- Ирсият.
Бояд қайд кард, ки ҳолатҳои патологии дар боло зикршуда ҳатман ба остеохондроз оварда намерасонанд. Ин тақозо мекунад, ки доимӣ ба омилҳои муайяни пешгӯинашаванда - гипотермия, камғизоӣ, тарзи ҳаёти нишаста ё, баръакс, машқҳои аз ҳад зиёди ҷисмонӣ.
Аломатҳо
Худи остеохондроз як раванди асимптоматикӣ мебошад. Ва, дар айни замон, аломатҳои таназзули дискҳои байни сутунмӯҳраҳо гуногунанд. Чӣ тавр? Гап дар сари он аст, ки зухуроти клиникии остеохондроз ба мушкилихои он — чурраи диск, спондилоз, сиатика, танг шудани канали сутунмӯҳра асос ёфтааст.
Гузашта аз ин, клиника вобаста ба локализатсияи бартаридоштаи раванд дар сутунмӯҳраҳои гарданаки бачадон, торакӣ ё lumbosacral хеле тағйирёбанда аст. Қисми охирин аксар вақт таъсир мерасонад, зеро он қафои поён аст, ки ҳадди аксар фаъолияти ҷисмониро ба ӯҳда мегирад. Аломатҳои остеохондроз дар минтақаи lumbosacral:
- Дард (lumbodynia, lumbago, sciatica).
- Маҳдудияти ҳаракат дар пушт ва узвҳои поёнӣ (клодикатсияи фосилавӣ).
- Дар ин ҷо, ихтилоли ҳассосияти намуди парестезия - карахтӣ, сӯзондан, хазандагон.
- Шиддати патологии мушакҳои lumbar.
- Дар сурати набудани табобат, ихтилоли фаъолияти узвҳои коси хурд.
Остеохондрози гарданаки бачадон нисбат ба lumbosacral каме камтар мушоҳида мешавад. Бо вуҷуди ин, ин патология низ хеле маъмул аст. Илова бар аломатҳои хоси дард (сервикалгия), паст шудани ҳассосият ва ҳаракат дар узвҳои боло, остеохондрозҳои гарданаки бачадон аз сабаби халалдор шудани хуни мағзи сар хусусиятҳои худро дорад. Ин хусусиятҳо зоҳир мешаванд:
- бехобӣ.
- Дарди сар, чарх задани сар.
- дилбењузурии даврї.
- Заифии умумӣ, хастагии зуд.
- Тағйирёбии фишори хун.
- Баъзан дарди дандон.
- Аксуламалҳои рафторӣ дар шакли ашковарӣ, асабоният.
Минтақаи сина бо остеохондроз нисбатан кам таъсир мерасонад. Беморон дар ин ҳолат шахсоне мебошанд, ки маҷбуран дар як мавқеи нороҳати муқарраршуда нишинанд - донишҷӯён, мактаббачагон, барномасозон, кормандони офис. Аломатҳои остеохондроз дар ин ҳолат чунин хоҳанд буд:
- Дард ва парестезия дар қафаси сина.
- нафаскашӣ.
- Эҳсоси тапиши дил.
- Маҳдудияти ҳаракат дар сутунмӯҳраи сина.
Диагностика
Аз хамаи ин маълум мешавад, ки остеохондроз бемории хамелеон аст. Аз сабаби шабоҳати аломатҳо онро бо садамаҳои рагҳои мағзи сар, гипертония, инфаркти миокард, стенокардия, ихтилоли невротикӣ омехта кардан осон аст. Аз ин рӯ, барои дуруст муайян кардани ташхис, ташхиси ҳамаҷонибаи комплексӣ барои дуруст муайян кардани аломатҳо ва табобати остеохондроз зарур аст.
Ин ташхис дар баробари пурсиш ва аниќ кардани шикоятњои беморон, бояд муоинаи тиббї ва усулњои махсуси тањќиќотро дар бар гирад. Ба ин усулҳо рентгени сутунмӯҳра, ултрасадои узвҳои дохилӣ дохил мешаванд. Дар вактхои охир барои ташхиси остеохондрозхо томографияи хисоббарор ва магнитии резонанси бомуваффакият истифода бурда мешавад.
Табобат
Тактикаи табобатӣ барои остеохондроз истифодаи зеринро дар бар мегирад:
- Дорувори.
- Массаж.
- Равандҳои физиотерапия.
- Физиотерапия (табобати машқҳо).
- Терапияи дастӣ.
- Акупунктура.
Дору барои остеохондроз асосан ба рафъи дард ва рафъи равандҳои илтиҳобии решаҳои асаб нигаронида шудааст. Дар таркиби гуногун, ин доруҳо дар шакли атрафшон, сӯзандоруҳо, лавҳаҳо барои табобати остеохондроз васеъ истифода мешаванд. Набояд фаромӯш кард, ки ин доруҳо ба ҷигар, меъда ва рӯдаҳо таъсири манфӣ доранд. Бо ин, онҳо метавонанд ихтилоли мубодилаи моддаҳоро дар остеохондроз бадтар кунанд. Онҳо дарди блокадаро бо анестетикҳои маҳаллӣ хуб бартараф мекунанд. Дуруст аст, ки таъсири ин маблағҳо кӯтоҳмуддат аст ва ба ҳеҷ ваҷҳ ба ҷараёни остеохондроз дар маҷмӯъ таъсир намерасонад.
Бо ёрии доруҳо, аз қабили хондропротекторҳо, иммуностимуляторҳо, витаминҳо бо минералҳо равандҳои мубодилаи моддаҳоро дар сатҳи маҳаллӣ ва бадан беҳтар кардан мумкин аст. Хондропротекторҳо дар лавҳаҳо, малҳамҳо ва ампулаҳо истифода мешаванд. Дар байни агентҳои мустаҳкамкунанда, витаминҳои C, гурӯҳи B, дар якҷоягӣ бо минералҳо истифода мешаванд. Дар ин бобат, доруҳои калсий бештар афзалият доранд. Воқеан, бар хилофи баъзе изҳороти хато, асоси остеохондроз зиёдатӣ нест, балки танҳо норасоии калсий аст.
Пас аз бомуваффақият бартараф кардани шиддат, расмиёти физиотерапия, массаж ва терапияи машқҳо нишон дода мешаванд. Ҳамчун расмиёти ҷисмонӣ электрофорез бо калсий, фонофорез бо гидрокортизон, амплипульс, терапияи парафин истифода мешаванд. Хамаи ин тадбирхо ба рафъи дард ва илтихоби решахои асаб, пайвандхо ва мушакхо нигаронида шудаанд. Масҳ барои остеохондроз мувофиқи усули маъмулан қабулшуда гузаронида мешавад. Минтақаи массаж вобаста ба маҳалли ҷойгиршавии остеохондроз интихоб карда мешавад. Тавсеаи доираи ҳаракат бо ёрии терапияи машқҳо ба даст оварда мешавад. Дар ибтидо, дар марҳилаи шадидшавӣ, амалан ҳеҷ гуна сарбории динамикӣ вуҷуд надорад. Бемор доимо дар ҳолати оптималӣ қарор дорад. Дар ин вакт асбобхои иммобилизация — корсети бел, гардани гардани Шанц пиндоштан мувофики максад аст. Бо паст шудани шиддат, ҳаҷм ва давомнокии ҳаракатҳо ҳангоми терапияи машқ зиёд мешавад.
Дар вактхои охир дар муоличаи остеохондроз усулхои гайрианъанавии муолича — акупунктура, терапияи дастй, остеопатия гирифта шудаанд. Акупунктура таъсир ба нуқтаҳои махсуси биологии фаъол, ки дар сутунмӯҳра, дар гӯшҳо, дастҳо ва пойҳо ҷойгиранд, мебошад. Бо табобати дастӣ мавқеи муқаррарии сутунмӯҳраҳо ва дискҳои байни сутунмӯҳраҳо тавассути амали дастии дастони мутахассис барқарор карда мешавад. Ва дар ҷараёни остеопатия, тамомияти сохтории системаи мушакҳо бо истифода аз усулҳои мушаххас таъмин карда мешавад. Дар сурати набудани таъсири чораҳои консервативӣ барои табобати остеохондроз, дарди доимӣ, мушкилот, ҷарроҳӣ нишон дода мешавад. Диски аз ҷиҳати патологӣ ҷойгиршуда хориҷ карда мешавад. Дар айни замон, бо ин мақсад микродискэктомия - хориҷ кардани эндоскопии диски ҷобаҷошуда анҷом дода мешавад.